برنج در رژیم غذایی مردم کشور از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در ردیف کالاهای استراتژیک جای گرفته و دومین ماده غذایی اکثر مردم کشور پس از گندم می باشد از این رو بحث فرآیند تبدیل شالی به برنج از اهمیت بسیاری برخوردار است. تفاوت بین سبوس برنج و شلتوک یا چلتوک برنج در عکس زیر به صورت مصور توضیح داده شده است . 

در سیستم های متداول برنجکوبی  ، ابتدا شالی ( برنج کامل با پوسته ) خشک شده و سپس توسط دستگاه تمیز کن ، تمیز شده و پس از آن  پوسته بیرونی شالی که : چلتوک یا شلتوک و به انگلیسی   Husks / hulls  خوانده میشود ,  با استفاده از دستگاه پوست کنده میشود  .شلتوک یا چلتوک برنج در تمامی عطاری ها قابل تهیه است و بنا به دستور کتاب اعجاز خوارکیها از دکتر غیاث الدین جزایری میتوان ان را شست و جوشاند و سپس خنک کرد و با چاشنی ها نوشید و یا برای تهیه کته از این آب استفاده کرد تا از تمامی خواص مفید آن بهره مند شد . 

پوسته درونی شالی که پس از شلتوک یا چلتوک قرار دارد و لایه Bran  یا سبوس خوانده میشود ,  توسط دستگاه سفید کن از شلتوک جدا و در پایان به کمک دستگاه بوجار  (غربال)  برنج های خرد شده و نیم دانه از دانه های سالم جدا می گردد .   از civilica.com

شلتوک و یا سبوس برنج منبع بسیار خوبی از ویتامنین های گروه B محصوصاً B1 است.ویتامینهای گروه B یکی از ویتامینهای مهم و ضروری برای حفظ سلامت موها است.

شلتوک پوست برنج بیرونی شالی است و قبل از سفید شدن پوسته دیگری دارد که سبوس خوانده میشود . آنرا پودر کرده و میتوان با ماست و ..... مورد تغذیه قرار داد . در برخی موارد از آن برای تهیه شامپو و شوینده ها استفاده میکنند . 

جالب است بدانید که <ویتامین B1> یا تیامین برای آزاد کردن انرژی از چربی ها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها مورد نیاز است. این ویتامین:

• برای رشد بچه ها و باروری در بزرگسالان ضروری است.
• برای افراد عصبی، نگران و مضطرب بسیار مفید است.
• توانایی مغز را زیاد می کند.
• به سوء هاضمه کمک میکند.
• برای عملکرد صحیح قلب بسیار مفید است.

علائم کمبود ویتامین B1 عبارتند از احساس خستگی . کم اشتهایی، یبوست، عصبی بودن، سوء هاضمه، سردرد، گیجی، کمبود وزن، ضربان قلب و زود رنجی. اگر کمبود B1 ادامه داشته باشد گرفتگی ماهیچه ساق پا، درد و سنگینی در ساق پا، گرمی پا، خواب رفتن و بی حس شدن سرانگشتان دست و پا احساس میشود.

روغن سبوس برنج Rice Bran Oil

یکی از فراورده های مهم استخراجی از سبوس برنج ، روغن آن است که در بازارها با نام روغن سبوس برنج بفروش میرسد . سبوس برنج از فرآورده‌های جنبی کارخانجات برنجکوبی است که حدود 10% وزنی هر دانه شلتوک را شامل می‌شود و حاوی 25-15 درصد روغن است. این روغن به جهت اثرات دارویی مثبت از جمله کاهش کلسترول و چربی خون، غذای سلامتی، روغن قلب نامیده می‌شود. روغن سبوس برنج از مواد با درجه آلرژی زایی بسیار کم محسوب شده و در تغذیه کودکان مفید است. دوام روغن سبوس برنج زیاد است و به راحتی فاسد نمی‌شود . همچنین مسایل ایمنی روغن سبوس برنج بوسیله کمیته FDA/WHO اداره امور دارویی و غذایی سازمان بهداشت جهانی مورد بررسی قرار گرفته و ایمنی آن برای مصرف انسان بدون هیچگونه عوارض جنبی مورد تأیید قرار گرفته است.دراین مقاله به بررسی روش های استخراج لیپیدها از سبوس برنج ،انواع و ویژگی های روغن سبوس برنج می پردازیم.
 

روش های استخراج
لیپیدها به صورت اجسام کروی شکل یا قطرات چربی به قطر کم تر از 5/1 میکرومتر در لایه آلرون و کوچک تر از 7/0 میکرو متر در جنین دانه برنج حضور دارند. علاوه براین، رنگ دیواره یاخته ای آندوسپرم به دلیل وجود رنگ لیپیدهاست. بیش ترلیپیدهای آندوسپرم درون دانه ، به اجسام پروتئینی متصل بوده ولی دانه های نشاسته نیز با آن ها دارای پیوندند. 
لیپیدها عموما به دونوع: لیپیدهای غیر نشاسته ای که عمدتا در لایه آلرون و جنین به صورت اجسام کروی یا قطرات چربی وجود دارند و لیپیدهای نشاسته ای، طبقه بندی می شوند. علاوه براین، موریسون در سال 1981 اصطلاح لیپیدهای سطحی نشاسته را برای لیپیدهای غیر نشاسته ای که همراه با لیپیدهای نشاسته ای داخلی یا لیپیدهای داخلی دانه های نشاسته ای وجود دارند، به کاربرد.
حلّال های غیر قطبی نظیر دی اتیل اتر، اتر نفت و مخلوط کلروفرم – متانول به نسبت حجمی 1:2 لیپیدهای غیر نشاسته ای را به آسانی از دانه خشک استخراج می کنند. لیپیدهای غیر نشاسته ای باقی مانده را با آب اشباع از بوتانول به مدت زمان 35 دقیقه تا یک ساعت در 30 – 25 درجه سانتی گراد به مقدار بیش تری می توان استخراج کرد.پس از استخراج لیپیدهای غیر نشاسته ای می توان لیپیدهای نشاسته ای را نیز با آب اشباع از بوتانول استخراج کرد. اگرچه آب اشباع از بوتانول در استخراج لیپیدهای پروتئینی داخلی گندم به مدت 5 شبانه روز در 4 – 2 درجه سانتی گراد نتایج تحسین برانگیزی نشان داده است، اما برای استخراج تمامی لیپیدهای نشاسته ای داخلی برنج تحت چنین شرایطی به 105 × 5/2 ساعت زمان نیاز دارد. پس از دوبار استخراج لیپیدهای آرد برنج حل شده در پروناز با آب اشباع از بوتانول به مدت 12 ساعت در درجه حرارت معمولی می توان 85 – 83 در صد لیپیدهای برنج های واکسی و 86 – 50 درصد لیپیدهای برنج های غیرواکسی را جدا نمود.

درجه بندی روغن سبوس برنج
روغن سبوس برنج براساس استاندارد هندوستان به درجات مختلف شامل روغن تصفیه نشده ممتاز، روغن خام درجه 1 و روغن خام درجه 2 تقسیم می‌شود.
 

موارد کاربرد انواع روغن سبوس برنج 
روغن سبوس برنج در انواع مختلف عرضه می‌شود:

الف- روغن خام: روغن خام در تولید انواع صابونها، اسیدهای چرب و مصارف صنعتی دیگر بکار می‌رود.
ب- روغن نیمه تصفیه شده: در تهیه انواع صابونها، اسیدهای چرب افزودنی خوراک دام بویژه اسبهای مسابقه‌ای و موارد صنعتی بکار می‌رود.
ج- روغن تصویه شده: برای روغنهای خوراکی، صنایع دارویی و بهداشتی مناسب است. روغن تصفیه شده شفاف، دارای رنگی روشن و بدون بو با ویسکوزیته کم با طعم کمی شیرین می‌باشد. تقاضای فزاینده‌ای برای روغن سبوس بعنوان روغن پخت و پز و سالاد و نیز ماده اولیه تولید مارگارین وجود دارد. از طرف دیگر کاربرد صنعتی آن برای تهیه اسیدهای چرب نظیر اسیدهای استئاریک و اسید اولئیک، گلیسیرین و صابونهاو مخصوصاً پودر صابون نیز مورد توجه می‌باشد.

ویژگی‌ها و خواص آن را می‌توان بشرح زیر برشمرد:
* روغن سبوس برای قلب مفید است، حاوی اوریزانول است که سبب کاهش کلسترول بد LDL و افزایش کلسترول خوب HDL و نیز کاهش تری گلیسیرید می‌شود.
*دارای نسبت ایده‌آل از اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع است.
* روغن سبوس برای پوست بسیار مفید بوده و حاوی اسکوالن است که سبب تقویت پوست شده و چروک افتادن را به تأخیر می‌اندازد.
* حاوی آنتی اکسیدان‌های طبیعی محافظ پوست است.
* حاوی 4- هیدروکسی- 3- متوکسی سینامیک است که سبب ترشحات هورمونی شده که تجدید جوانی را بدنبال دارد.
* ,حاوی توکوفرول است که سبب توازن سیستم عصبی می‌شود.
* حاوی توکوترینول است که خواص ضد سرطان و ضد التهاب خون دارد.
*مقدار کالری حاصل از این روغن در مقایسه با سایر روغنهای خوراکی، در موقع طبخ، 15% کمتر است.

مرکز پخش تری پی استار

شماره تماس :

021-46086882

09107797182

وب سایت: www.3pstar.com

پست الکترونیکی : sales@3pstar.com