روغن زیتون یا زیت را از میوه درخت زیتون استخراج می‌کنند. این درخت نخستین بار در نواحی مدیترانه‌ای پرورش یافت. روغن زیتون را با فشردن میوه زیتون به دست می‌آورند که دارای مقدار زیادی چربی اشباع‌نشده می‌باشد.
روغن بوسیله? خرد کردن کامل زیتون و جدا کردن روغن بوسیله? روش‌های مکانیکی یا شیمیایی تولید می‌شود. این روغن بصورت وفور در آشپزی، لوازم آرایش، دارو و صابون در قدیم به عنوان سوخت چراغ‌های روغنی استفاده می‌شود. روغن زیتون در سرتاسر جهان استفاده می‌شود، مصرف عمده? آن در کشورهای حوزه مدیترانه است.
تاریخچه
درخت زیتون درخت بومی حوزه مدیترانه است، زیتون‌های وحشی توسط مردم نوسنگی در اوایل هزاره پیش از میلاد یافت شده‌اند. درخت زیتون وحشی نخست در آسیای کوچک و در یونان باستانمی‌روییده است.
روغن زیتون، فراورده‌ای بود که ابتدا مردمان مینوسی (تمدنی پیش از یونانی در عصر برنز در نواحی مدیترانه‌ای) آن را تولید می‌کردند. این روغن برای آنها منشاء ثروت محسوب می‌شد. این مردمان، گوشت له شده? میوه? زیتون را داخل مخزن ثابتی می‌ریختند و پس از مدتی، روغن زیتون در قسمت بالا جمع می‌شد و آب و بقیه مواد را از قسمت انتهایی مخزن خارج می‌کردند.
زمان و مکانی که از ابتدا درختان زیتون برداشت شده است، روشن نیست. در آسیای صغیر در هزاره ششم، در امتداد ساحل شام و با عبور از شبه جزیره سینا به ترکیه امروزی در هزاره چهارم و یا جایی در هلال حاصلخیز در هزاره سوم بارور شده‌اند.
گفته شده که کشت اولیه زیتون در جزیره کرت بوده است. شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که زیتون که در کرت پرورش یافته است و از مدت‌ها قبل حدود 2500 سال قبل از میلاد می‌باشد. قدیمیترین بازمانده روغن زیتون به تاریخ 3500 سال قبل از میلاد برمی گردد. هرچند تولید زیتون تا قبل از 4000 سال قبل از میلاد آغاز شده است. در یک جایگزینی زیتون‌ها در4500 سال قبل از میلاد توسط کنعانی‌ها به روغن تبدیل شدند. 1500 سال قبل از میلاد، زیتون در مناطق ساحلی شرق دریای مدیترانه به شدت کشت شد.
قطعاً درختهای زیتون در اواخر دوره مینوسی‌ها (1500سال پیش از میلاد) در کرت کشت شده‌اند. کشت درختان زیتون در کرت به ویژه در دوره پیشرفت شدید شد و نقش مهمی را در اقتصاد جزیره ایفا کرده است. مطالعات ژنتیکی اخیر نشان می‌دهد که گونه‌های مورد استفاده توسط کشاورزان امروزی از جمعیت‌های مختلف گونه‌های وحشی بوده است، اما تاریخ دقیق گونه‌های اهلی هنوز مشخص نشده است.
قدیمیترین روغن زیتون کشف شده (7700 ساله)
در دسامبر 2014 (آذر 1393) بقایای یک روستای 7700 ساله در حفاری‌های باستان‌شناسی در منطقه گالیل (جلیله) شمال اسرائیل کشف شد که قدیمیترین کوزه‌های سفالی حاوی روغن زیتون در آنجا بود. دو کوزه سفالی که بقایای روغن زیتون در آن باقی بوده است، تقریبا متعلق به 5800 سال پیش از میلاد مسیح است. این روستای متعلق به دوره «نوسنگی» شاید نخستین کارگاه جهانی در گرفتن روغن زیتون بوده. همچنین در این روستا قدیمیترین سازه چوبی دست انسان که تاکنون کشف شده، در آن به دست آمده است. پیش از این کشف، قدیمیترین روغن زیتون باقیمانده متعلق به حدود سه هزار سال قبل از میلاد بود.
تولید و تجارت
درختان زیتون و روغن آن را در مدیترانه شرقی می‌توان به عنوان یک تجارت در شهر باستانی حلب که در حومه شهر سوریه واقع شده است (2600-2240 سال پیش از میلاد) دانست. در اینجا برخی از اسناد به تاریخ 2400 سال قبل از میلاد، زمان سرزمین‌های پادشاه و ملکه رجوع کرده‌اند. این متعلق به یک کتابخانه از قرص‌های خاک رس در آتش که نابود کاخ پخته شده کاملاً حفظ شده است. یک منبع قدیمی که در آن مکرر از روغن زیتون یاد شده تنخ است.
مصریان باستان 2000 سال قبل از میلاد روغن زیتون را از کرت، سوریه و کنعان وارد می‌کردند و روغن یکی از اقلام مهم تجارت و ثروت محسوب می‌شد. باقیمانده روغن زیتون در کوزه‌هایی که بیش از 4000 سال در یک قبر در جزیره ناکسوس در دریای اژه قرار داشته‌اند پیدا شده است. سینوهه یک تبعیدیه مصری که در شمال کنعان حدود 1960 سال قبل از میلاد زندگی می‌کرد، چیزهای فراوانی از درختان زیتون نوشته است.
علاوه بر مصرف غذایی، روغن زیتون برای مراسم مذهبی، مصرف دارویی، به عنوان یک سوخت در چراغ نفتی، صابون سازی و روش‌های مراقبت از پوست استفاده می‌شود. روغن زیتون مینوسی‌ها در مراسم‌های مذهبی استفاده می‌شود. محصول اصلی تمدن مینوسی‌ها، که در آن به نمایندگی ثروت نفت شد. مینوسی‌ها خمیره را به تانک ته نشینی انتقال داده و هنگامی که روغن به بالا انتقال می‌یابد و تخلیه آب از پایین صورت میگیرد. درخت زیتون در ایبریا و شهرهای اتروسک قبل از قرن هشتم و از طریق تجارت با فنیقی‌ها و کارتاژ، سپس در جنوب فرانسه توسط قبایل سلتیک در قرن هفتم گسترش یافت.
اولین ثبت استخراج روغن از کتاب مقدس عبری شناخته شده است و در خروج از مصر انجام گرفته است، در طول قرن سیزدهم قبل از میلاد می‌باشد. در طول این زمان، روغن را از طریق فشردن توسط دست و ذخیره کردن در ظروف مخصوص تحت حفاظت بدست می‌آوردند. یک آسیاب تجاری برای استخراج روغن مورد استفاده در ائتلاف قبیله‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت و بعد از آن در 1000 سال قبل از میلاد، در هلال حاصلخیز و منطقه‌ای شامل فلسطین، لبنان، و اسرائیل کنونی قرار گرفت. بیش از 100 زیتون پرس شده در تل مقنه (اکرون) یافت شد، در جایی که هم چنین فلسطینی‌ها روغن زیتون تولید کردند. این پرس‌ها باخروجی بین 1،000 تا 3،000 تن روغن زیتون در هر فصل تخمین زده می‌شود.
هنوز بسیاری از پرس‌های باستانی در منطقه مدیترانه شرقی وجود دارد، و برخی از آنها که مطعلق به دوره روم باستان هستند، هنوز هم امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از روغن زیتون در آشپزی یونانی و رومی باستان معمول بوده است. به نوشته منابع قدیمی، شهر آتن نام خود را به دلیل آتنی‌ها که در رابطه با روغن زیتون می‌باشد در نظر گرفته است، که این اسم پیشکشی به الهه آتنا (یک درخت زیتون) و پوسیدون (آب نمک جوشان بهاری خارج شده از صخره) است. اسپارتها و یونانیان دیگر روغن زیتون خود را با ساییدن زیتون بدست می‌آوردند. در اوایل قرن هفتم قبل از میلاد، مصرف روغن زیتون برای لوازم آرایش به سرعت در همه شهرهای یونان، همراه با نمایش هیکل‌های لخت ورزشکاران و تا هزاران سال علارغم قیمت بسیار گزاف آن گسترس پیدا کرد. درختهای زیتون در سرتاسر حوضه مدیترانه طی انقلاب جمهوری رم و دوره امپراتوری آنها کاشته می‌شد. بر اساس گفته تاریخدان " پلینی"، ایتالیا تا قرن اول بعد از میلاد دارای روغن زیتون عالی با قیمت مناسبی بود، وآنرا به نام بهترین در مدیترانه نام گذاری کرد.
گونه‌ها
در میان بسیاری از انواع مختلف زیتون‌ها فهرستی از ارقام زیتون وجود دارد: در یونان Koroneiki، Lianolia، Chondrolia با نام مستعار (Throumbolia)، Tsounati، Patrinia و... در اسپانیا، مهم ترین ارقام عبارتند از: Arbequina Picual،، Hojiblanca، و Manzanillo de Jaén، در ایتالیا Frantoio، Leccino Pendolino، Moraiolo در فرانسه، Picholine در کالیفرنیا Mission، در پرتغال Galega، در کرواسی Oblica و Leccino. روغن زیتون در ارقام متفاوت با عطر و طعم و (عمر مفید) مختلف می‌باشد.
تولید و مصرف
سه کشور عمده تولید کننده روغن زیتون در جهان، اسپانیا، ایتالیا و یونان هستند. این سه کشور بیش از 75 درصد از روغن زیتون جهان را تولید می‌کنند. اسپانیا حدود 30? از روغن زیتون جهان را تولید میکند، دومین کشور ایتالیا و سومین یونان است که در مجموع 75 درصد روغن تولیدی از منطقه Jaen بدست می‌آید. ایتالیا همچنین یکی از واردکنندگان روغن زیتون است و بیش از تولید خود وارد میکند، که بخش اعظمی از آن را دوباره بسته بندی و به نام خود عرضه میکند. ایتالیا حدود 40? روغن زیتون اسپانیا را وارد و تحت نام برند ایتالیایی صادر میکند. در ایتالیا بخش اعظم تولیدات به نام "Cittàdell"Olio", یعنی روغن شهرها تولید میکند، بعضی از معروف ترین شهرها لوکا، فلورانس، سینا در ایالت توسکانی است. اما بخش اعظم محصولات از شهر پوگلیا برداشت می‌شود. کشور پرتقال 5? روغن زیتون جهان را تولید و بازار صادراتی عمده آن کشور برزیل است.
استرالیا در حال حاضر به تولید مقدار قابل توجهی از روغن زیتون مشغول است. از استرالیا روغن زیتون به آسیا، اروپا و ایالات متحده صادر می‌شود. در شمال امریکا، ایتالیایی و اسپانیایی روغن زیتون می‌باشد. بهترین و شناخته شده ترین، و با کیفیت فوق العاده بالا extra-virgin روغن از ایتالیا، اسپانیا، پرتغال و یونان با قیمت بالا به فروش می‌رسد، اغلب در بسته بندیهای شیک عرضه می‌شوند. بخش اعظم روغن زیتون وارداتی امریکا از ایتالیا، اسپانیا و ترکیه وارد می‌شود. امریکا 47?800?000 دلار معادل 181?000 m3روغن زیتون در سال 1988 وارد کرده که 34600000 دلار معادل 131000متر مکعب آن از ایتالیا وارد شده است.
زلاند نو، آفریقای جنوبی، آرژانتین و شیلی نیز روغن زیتون تولید می‌کنند. باغ‌های زیتون در آریزونا، کالیفرنیا و تگزاس در حال تولید روغن زیتون می‌باشند که کلمه (USA) بر روی قفسه‌های بازار مواد غذایی در کنار دریای مدیترانه دیده می‌شود.
استفاده
امروزه از روغن زیتون در پخت‌وپز و همچنین در تهیه مواد آرایشی بهداشتی استفاده می‌کنند. از این روغن صابون هم تهیه می‌نمایند. البته روغن زیتون را در صنایع دارویی و همچنین به عنوان سوخت چراغ‌های نفتی به کار می‌برند.
مرکز پخش تری پی استار
شماره تماس :
021-46086882
09107797182
وب سایت: www.3pstar.com
پست الکترونیکی : sales@3pstar.com
